Terleme vücut ısısındaki artışa yanıt olarak ortaya çıkan doğal bir tepkidir. Sıcak ortam, fiziksel egzersiz, endişe, korku sırasında vücutta terleme artışının olması normal bir durumdur.
Aşırı terleme (hiperhidroz) eğer yukarıda sayılan durumlar olmadan ortaya çıkıyorsa ve kişinin ruhsal durumunu kötü yönde etkileyerek sosyal hayatını engelliyor, kıyafet seçimini belirliyor veya okul/iş verimini düşürüyorsa tedavi edilmesi gerekebilir.
Tutulan alanın genişliğine göre hastalık “sınırlı hiperhidroz” ve “yaygın hiperhidroz” olarak adlandırılır.
Sınırlı hiperhidroz; sebebi belli değildir, başka bir hastalığa bağlı olmadan ortaya çıkar. Hastaların 1/3’ünde ailede de benzer bir terleme olabilir, ama şart değildir.
Vücudun her iki tarafı eş zamanlı etkilenir. Avuç içi, ayak tabanı, koltuk altı, saçlı deri, boyun bölgelerinin bir ya da birden fazlası tutulabilir.
Hastanın terlemesi sürekli olabileceği gibi özellikle gerginlik, utanç ve heyecan gibi duygularla tetiklenebilir veya artabilir. Uyku sırasında genellikle terleme olmaz.
Hastalık genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde ortaya çıkar, yaş ilerledikçe düzelme olabilir.
Yaygın hiperhidrozda; vücudun her bölgesinde terleme artışı görülür. Enfeksiyonlar, diyabet ve tiroid bezinin fazla çalışması gibi hormonal hastalıklar, sinir hasarı, gut, obezite, menopoz ve bazı ilaçlar nedeniyle ortaya çıkabilir. Bununla birlikte hiç bir sebebe bağlı olmaksızın da görülebilir.
Hiperhidrozla başa çıkmak için hastalar neler yapabilir?
• Ter emici kumaştan (örneğin %100 pamuklu kumaşlar) yapılmış iç çamaşırlar ve kıyafetler giymek.
• Deri ayakkabılar giymek, ayakkabıyı çıkardıktan sonra havalandırmak.
• Sık çorap değiştirmek
• Ter emici özelliği nedeniyle %100 pamuklu veya antibakteriyel özellikleri nedeniyle gümüş ve bakır iplik içeren çorap kullanmak.
• Monosodyum glutamat (cipsler, hazır çorbalar gibi birçok hazır gıdanın içinde bulunabilen bir gıda katkı maddesi), kafein içeren gıdalar (çikolata, kahve, çay), yoğun baharatlı yiyecekler ve alkol tüketiminden kaçınmak.
Hiperhidroz tedavi seçenekleri nelerdir?
Tedavi seçimi terlemenin tipi, görüldüğü bölgeler, şiddeti, hastanın daha önce kullandığı tedaviler göz önünde bulundurularak yapılır. Tedavi seçenekleri arasında; deri yüzeyine sürülen ilaçlar, iyontoforez, botulinum toksin enjeksiyonları, cerrahi girişimler ve ağızdan alınan ilaçlar yer alır. Tüm bu tedavi seçeneklerinin farklı etkinlik düzeyleri ve yan etkileri vardır.
Kliniğimizde en sık botulinum toksin uygulaması yapılmaktadır. Özellikle koltukaltı, el- ayak, yüz ve saçlı deri gibi sınırlı hiperhidroz durumlarında kolay ve oldukça etkilidir.
Koltuk altı, saçlı deri, yüz uygulamaları topikal anestezi ile ağrısız bir şekilde uygulanırken, el ve ayak uygulamalarında ağrı daha yoğun olacağı için ek olarak soğuk hava uygulaması ya da enjeksiyonla anestezi yapılması gerekebilir. El ve ayak gibi uygulamanın ağrılı olduğu bölgelerde İyontoforez uygulamaları öncelikle denenebilir. Botoksun etki süresi problemin şiddetine bağlı olarak 6-10 ay sürer. Düzenli yapılan uygulamalardan sonra terleme çok azalabilir hatta tekrar uygulama gerektirmeyebilir.
Yaygın hiperhidroz vakalarının dahiliye, endokrin hastalıkları, göğüs cerrahisi veya genel cerrahi uzman doktorları tarafından değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi daha uygun olacaktır.